تاریخچه گیتار

گیتار یک ساز باستانی   است که می توان تاریخچه آن را بیش از 4000 سال پیش جستجو کرد. بسیاری از نظریه ها در مورد این ساز مطرح شده است و غالباً ادعا می شود که گیتار نوعی رباب یا حتی کیتارای یونان باستان است.

تحقیقات انجام شده توسط دکتر مایکل کاشا در دهه 1960 نشان داد که این ادعاها بیراه هم نیست. وی نشان داد که رباب نتیجه یک خط جداگانه توسعه است و ریشه های مشترکی با گیتار دارد اما هیچ تاثیری در تکامل آن نداشته است. تنها شاهد تئوری کیتارا شباهت بین کلمه یونانی “کیتارا” و کلمه اسپانیایی “کویترا” است.

مردم ماقبل تاریخ با چوب خمیده برای گردن و یک یا چند رشته روده یا ابریشم، چنگهای کاسه ای می ساختند و موزه های جهان شامل بسیاری از این چنگها از تمدن های باستانی سومری، بابلی و مصری است. در حدود سالهای 2500 – 2000 میلادی چنگهای پیشرفته تری مانند ساز 11 رشته ای منقوش و منبت کاری شده با تزئینات طلا شروع به ظهور کردند.

داستان های مختلفی در مورد تاریخچه گیتار وجود دارد. عده ایی معتقدند گیتار از ایران سرچشمه گرفته و عده ایی آن را به سیتارای یونانی- عاشوری که بوسیله رومی ها به اسپانیا آورده شد مربوط می دانند.

این ساز که گونه های مختلفی از آن وجود دارد، علاوه بر داشتن قدمت تاریخی توانسته همگام با تحولات موسیقی غرب پیشرفت کند و جایگاه ویژه ای در موسیقی جهان برای خود کسب کند. در ادامه با بررسی تاریخچه و تحولات گیتار با گیتارو همراه باشید.

گیتار چیست؟

برای تشخیص گیتارها از سایر اعضای خانواده تنبور باید تعریفی از گیتار ارائه دهیم. دکتر کاشا یک گیتار را چنین تعریف می کند: یک گردن بلند، تخته چوبی مسطح، دنده ها و پشت صاف و اغلب با کناره های تراش خورده.

شاید هیچ ساز موسیقی به اندازه گیتار پیشرفت موسیقی را در تاریخ مدرن شکل نداده است. اما تاریخچه خود گیتار چیست؟ چرا این ساز به نماد ژانرهای موسیقی قرن 20 مانند جاز، بلوز و البته راک اند رول تبدیل شد؟

  قرون وسطای اسپانیا جایی است که تاریخ گیتار برای اولین بار در آن شکل گرفت و اولین گیتار واقعی در دوره رنسانس به ظهور رسید. اما در قرن بیستم بود که گیتار به عنوان یک ساز و به عنوان یک عنصر اصلی در ایجاد هر نوع ژانر موسیقی مدرن نقش خود را ایفا کرد.

گیتار سازی است که هم با پیک و هم با انگشتان نواخته می شود و از این جهت که سیم های آن در اثر ارتعاش تولید صدا می کنند به گروه کوردوفون تعلق دارد. کوردوفون یک کمان موسیقی است که یک سیم ساده به دوسر آن متصل است و با کشیدن و رها کردن صدایی ایجاد می کند.

از آنجایی که این سیم یک صدا ایجاد می کرد برای داشتن چند صدا ابتدا یک سیم و سپس چند سیم به کمان بسته شد و از این طریق چند صدا تولید گردید. اضافه شدن سیم ها و یک جعبه تشدید صوت منجر به اختراع چنگ کمانی گردید. سپس سازی متشکل از سیمها به نام لیر ظهور کرد که در آن سیم ها به طول مساوی قرار داده شده بود. لیر به دو نوع لیرا و کیتارا تقسیم می شد.  بعدها کیتارا تغییر شکل یافت، نام گیتار نیز از همین کلمه گرفته شد است.

تاریخچه گیتار از آغاز تا امروز

تاریخچه گیتار طولانی و هیجان انگیز است نه تنها به این دلیل اشکال مختلفی از گیتار که در طول هزاره ها مورد استفاده قرار می گرفتند. بلکه بخاطر مخترعین مهمی که نحوه تعامل ما با گیتارها را شکل داده اند. در میان بسیاری از سازها، گیتارهای زهی و چنگ سفر خود را از خاورمیانه و ایران به چهار گوشه جهان آغاز کردند.

عده ایی اعتقاد دارند گیتار از ایران سرچشمه گرفته و عده ایی بر این باورند که از سیتارای یونانی- آشوری که به وسیله رومی ها به اسپانیا اورده شده گرفته شده است. در زمان حکومت اسلام در اسپانیا این ساز به اندلس برده شد و در آن زمان به گیتار کیتارا یا قیتارا می گفتند. وجود پسوند تار در نام گیتار می تواند نشان دهنده این باشد که گیتار سازی ایرانی است.

بیشتر تأثیرات جدیدی که در زمان رنسانس اتفاق افتاد هنگامی بود که اروپا سرانجام به دوره انزوا پایان داد و شروع به تعامل با آسیا و آفریقا کرد. به محض کم شدن محبوبیت ویولن، یک گیتار آکوستیک مدرن که امروزه می شناسیم و از آن استفاده می کنیم توسط لوتیر و گیتاریست با استعداد اسپانیایی آنتونیو تورس ژورادو (1817 – 1892) معرفی شد.

طرح های وی از گیتارهای صوتی امروزه به عنوان پایه و اساس هر گیتار آکوستیک مدرن که در سراسر جهان نواخته می شود قلمداد می شود. با شروع قرن بیستم گسترش الکترومغناطیس عمیقا بر چشم انداز تاریخ گیتار مدرن تأثیر گذاشت.

معرفی گیتارهای برقی در دهه 1930 و محبوبیت باورنکردنی آنها در دهه 1950 توسط بسیاری از نوازندگان راک، گیتار را به اوج محبوبیت خود رساند. امروزه پس از 2000 سال استفاده گسترده در سراسر جهان، گیتار یکی از دو ساز محبوب موسیقی در جهان (همراه با پیانو) است.